ਚੀਨ ਨੇ ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਿਆਨਮਿਨ ਚੌਕ 'ਤੇ 1989 ਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ' ’ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮ ਕੁੱਟਮਾਰ ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਦਿਆਂ ਵੀਰਵਾਰ (4 ਜੂਨ) ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹੀ ਕਿਹਾ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਡਲ ਸਹੀ ਚੋਣ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ 4 ਜੂਨ 1989 ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਤਿਆਨਮੈਨ ਚੌਕ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਨਿਹੱਥੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਉੱਤੇ ਤੋਪਾਂ ਅਤੇ ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਕ ਜੰਗੀ-ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੇ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ।
ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਮਾਈਕ ਪੋਂਪੀਓ ਨੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਚੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਸਾਊਥ ਚਾਈਨਾ ਮੌਰਨਿੰਗ ਪੋਸਟ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਖ਼ਬਰ ਅਨੁਸਾਰ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਇਕ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇਹ ਬੈਠਕ ਹੋਈ।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਅੜਿੱਕੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਝਾਓ ਲੀਜਿਆਨ ਨੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ‘ਰਾਜਨੀਤਿਕ’ਗੜਬੜੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਚੀਨੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਜਵਾਦ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹਾਂ।”ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ, ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ।
ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਮੋਰਗਨ ਆਟਗਸ ਨੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਚ ਕਿਹਾ, “31 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਤਿਆਨਮੈਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਚ ਮਾਰੇ ਜਾਂ ਲਾਪਤਾ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਅਜੇ ਵੀ ਅਣਪਛਾਤੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਜਾਂ ਗੁੰਮ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਲੈਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
ਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਇਸ ਕਾਰਜਕਾਲ ਚ 319 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਲੀਜੀਅਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਕੀ ਚੀਨ ਨੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ' ਤੇ ਤਿਆਨਮਿਨ ਚੌਕ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਬੰਧਤ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਨ ਇੰਟਰਨੈੱਟ' ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸਾਲ ਤਿਆਨਮੈਨ ਚੌਕ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਲਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਬਕਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਲੋਨੀ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਤਿਆਨਮੈਨ ਚੌਕ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ।
ਸਾਊਥ ਚਾਈਨਾ ਮਾਰਨਿੰਗ ਪੋਸਟ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਚ ਕਿਹਾ, “1990 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ 1989 ਵਿਚ ਤਿਆਨਮੈਨ ਚੌਕ ਵਿਖੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਬਰਸੀ 4 ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਪਾਰਕ ਚ ਨਹੀਂ ਮਨਾਈ ਜਾਏਗੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।"
ਇਸ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ,"ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।"
.
